Christian Dior (1905-1957)
Trong tập thứ bảy của loạt bài viết về lịch sử thời trang của BoF (The business of Fashion), chúng ta sẽ gặp gỡ đóa nở muộn, người đã sáng tạo ra “New Look”. Christian Dior đã lấy bốn thế kỷ để đưa vào trong một buổi trình diễn, một nhà sưu tập đã quay trở lại thành nhà thiết kế nổi tiếng nhất Paris
Paris, Pháp – Christian Dior là cánh cửa dẫn lối vào thế giới thời trang cao cấp của Pháp theo cách đặc biệt nhất. Trên thực tế, 41 năm đầu trong cuộc đời của ông có thể được giải thích như một trong những người đam mê nghệ thuật – luôn luôn tham gia ở các khía cạnh khác nhau của thời trang và nghệ thuật, nhưng không gì có thể dự đoán trước sự nở hoa chưa từng có, được hình thành hoàn hảo trong thời trang với bộ sưu tập đầu tiên, cái được coi như một hiện tượng rơi từ trên trời rơi xuống. Tất nhiên, câu chuyện không đơn giản và cũng không bất ngờ như vậy.
Christian Dior sinh ngày 21 tháng 1 năm 1905 ở Granville, Normandy, cả gia đình ông đã sống một cuộc sống tư sản thoải mái bởi một công ty phân bón lớn. Từ khi còn nhỏ, ông sống trong một thế giới nhỏ bé của riêng mình, thích thú đặc biệt với “bất cứ thứ gì lấp lánh, cầu kỳ, hoa mỹ hay phù phiếm,” ông đã viết như vậy nhiều năm sau đó. Tình yêu lớn nhất của ông đó là hoa và cây cỏ. Giống như nhiều nghệ nhân khác, ông tôn thờ mẹ và cách ăn mặc của Belle Époque, hình ảnh của hai người đã khắc sâu vào trí nhớ của ông mãi mãi. Cha ông đã có một hành động định hướng sai lầm, cái đã có thể làm hỏng sự nghiệp và thậm chí cả cuộc đời của cậu con trai không được thấu hiểu, cha ông đã mong ước Christian thi vào trường ngoại giao. Ông đã gửi Christian đi học ở Paris, nhưng có lẽ đây là ví dụ đầu tiên về những gì sau này hun đúc nên ý chí sắt đá, Christian đã dành toàn bộ thời gian cho những viền tua rua bohemian của Jean Cocteau, Max Jacob, Salvador Dali và đặc biệt là Christian Berard – hoạ sĩ minh hoạ người đã đóng vai trò quan trọng trong sự thành công của bộ sưu tập đầu tiên của Dior.
Nhưng trước đó, đã có những rào cản cần phải được tháo gỡ. Dior là tia sáng tiên phong, định hình đến bất cứ những gì mới mẻ của thời trang. Ông cũng đã mở một phòng trưng bày nghệ thuật do cha của mình tài trợ, với điều kiện không được sử dụng tên liên quan đến tên họ của gia đình. Đó đại loại là một phòng tranh nơi những người bạn có thể ghé thăm, ở lại nhưng hầu như chẳng bao giờ mua. Những người bạn của ông không nhận thức được rằng sự có mặt của họ có thể cản trở những vị khách tiềm năng, khách hàng cảm thấy e dè bước vào nơi này.
Tất cả đã kết thúc với cuộc Đại suy thoái, cuộc khủng hoảng đã huỷ hoại cha của ông, không chỉ buộc phải đóng cửa phòng trưng bày mà còn khiến Dior phải tìm mọi cách kiếm sống. Mặc dù đã bán tất cả tác phẩm của phòng trưng bày, bao gồm cả các tác phẩm Picasso và Braques – nhưng ông vẫn mất đi căn hộ của mình và phải ở nhờ trong phòng một người bạn. Những ngày tháng đen tối của Christian Dior, sống trong khó khăn và ăn uống như một người bần cùng đã khiến ông bị mắc bệnh lao phổi và ông đã phải nghỉ dưỡng bệnh một năm.
Dior đã sống sót với sự giúp đỡ từ người bạn của mình, Bernard mặc dù thô thiển và tai tiếng nhưng lại người đàn ông được kính trọng và đáng tin cậy nhất trong làng thời trang Paris, cũng như là một trong những nhà minh hoạ thời trang vĩ đại nhất của thế kỷ – Dior đã bắt đầu bán những bản phác thảo và thiết kế cho mũ đến những tờ báo và cuối cùng cũng đã được nhận làm việc cho một nhà thiết kế cao cấp người Thuỵ Sĩ, Robert Piguet. Đó là bước đi thử sức của Dior để có thể sự tham gia nghiêm túc vào lĩnh vực thời trang, dẫn đến việc làm thiết kế trong xưởng của Lucien Lelong – người giống một doanh nhân hơn là một nhà thiết kế đã tuyển dụng những nhân tài trẻ tuổi để sản xuất ra những ý tưởng mà sau đó ông ấy đã chỉnh sửa thành một bộ sưu tập. Trong xưởng thiết kế của Lelong, Dior đã làm việc bên cạnh Pierre Balmain.
Ông đã quay trở lại Paris vào năm 1942 để làm việc trong lĩnh vực thời trang cao cấp. Ông từ chối lời đề nghị của Balmain rằng cả hai người họ nên thành lập một thương hiệu thời trang cao cấp cùng nhau. Thay vào đó, ông đã nắm lấy lợi thế về nhu cầu lớn của những bà vợ các sĩ quan Đức và chính quyền Berlin đối với thời trang cao cấp ở Paris. Tham vọng của Dior vốn đã bị bỏ rơi quá lâu bắt đầu được nảy mầm thành những ý tưởng kinh doanh. Những ý tưởng táo bạo được Balmain khuyến khích khai trương ngôi nhà cùng tên của mình vào năm 1945.
Marcel Boussac, một triệu phú và một nhà tư bản công nghiệp đã được biết đến “vua bông của nước Pháp”, đã có những nhà máy ngừng hoạt động hoàn toàn trong thời gian cuối của chiến tranh. Ông đã lên kế hoạch mua lại một hãng thời trang để tạo ra công việc giúp các máy móc hoạt động trở lại. Ông đã đề nghị Dior cơ hội để hồi sinh một thương hiệu không còn tồn tại có tên là Philippe et Gaston. Dior đã từ chối, và nói rằng ông không quan tâm tới việc gây dựng lại một công ty đã chết, nhưng lại rất hứng thú với việc tạo ra một thương hiệu thời trang mới mang tên mình, như Balmain đã làm trước đó rất thành công. Boussac đồng ý, và bỏ ra một khoản tiền lớn, ở tuổi 41 Dior đã bắt đầu sự nghiệp thực sự của mình.
Ông đã làm việc với một đôi bàn tay của sự sành điệu và sự tự tin, tất cả mọi thứ phản ánh những năm đầu lợi thế của ông, những gì ông có từ việc liên kết với rất nhiều nghệ sĩ hiện đại vĩ đại nhất thế giới và thực tế ông đã tạo ra một tầng lớp của những người phụ nữ thanh lịch (và có nghị lực) trong thời trang, bao gồm Mitzah Bricard, người phụ nữ đại diện cho hình ảnh thời trang Pháp. Tất nhiên cô ấy không chỉ là người duy nhất trong đội ngũ những người phụ nữ tuyệt vời mà Dior chọn ở bên mình.
Bộ sưu tập Dior đã gây được sự thích thú cho một vị khách trong buổi giới thiệu vào buổi sáng ngày 12 tháng 2 năm 1947. Trong những ngày đó, Paris là nơi của “những lời thì thầm ghen tị”, sự phấn khích của những chiếc váy dài quét đất, vòng eo siêu nhỏ và độn hông đã được giới thiệu với một câu hỏi hóc búa: “Làm thế nào một người có quá khứ tệ như vậy lại có thể tạo ra một cuộc so tài kịch tính với quần áo không giống bất cứ một trang phục nào từng thấy trước đó, mỗi một trang phục là một tuyên bố tự tin, tính tổng thể toàn diện về vị thế của thời trang chưa từng được nhìn thấy trong nhiều năm.
Khi tôi còn sống ở Ý vào những năm 70, tôi đã gặp một người đàn ông lớn tuổi người đã không chỉ là một phần của thế giới thời trang Paris tại thời điểm của “New Look”, ông còn là một người trong cuộc, một người bạn lớn của Bérard và người yêu của ông, Boris Kochno. Ông đã luôn khẳng định một điều rằng: không thể phủ nhận thành tựu của Dior, chính xác hơn về “New Look” đã có ít nhất 3 nguồn gốc: thứ nhất, và có lẽ là hầu hết rõ ràng, những ký ức của Dior những về chiếc váy thanh lịch của mẹ ông, và những cô bạn gái khi ông còn nhỏ, sau đó là tác động của việc trình diễn vở kịch The Barretts of Wimpole Street, một trong những vở kịch cuối cùng được xuất hiện trên sân khấu Paris trước khi bị Đức chiếm đóng. Nó và trang phục phục của nó đã được ghi nhớ một cách hoài cổ trong suốt những năm tháng chiến tranh vì vẻ nữ tính tuyệt vời của những chiếc váy dài của phụ nữ, những chiếc mũ bay bổng và mềm mại kết hoa. Nhưng bạn tôi khẳng định, nguồn cảm hứng đã đến từ Berard và những phác thảo mà ông đã làm, khi ông ấy và Dior đã nói chuyện với nhau thâu đêm suốt sáng về những bộ sưu tập mới nên nói.
Đúng hay sai? Không ai biết, người đàn ông già này đã quên rồi, nhưng trên thực tế vào đêm trước khi show diễn ra, Berard đã ngồi đến khuya ở một quầy bar với những người bạn thân, vẽ từ “trí nhớ” hầu như mọi chiếc váy trong bộ sưu tập.
Dù thế nào đi nữa, 11 năm tiếp theo là khoảng thời gian đặc biệt cho thời trang hiện đại. Trong suốt những năm tháng đó, không nghi ngờ gì nữa, Dior là nhà thiết kế vĩ đại nhất. Nhưng di sản ông để lại còn nhiều hơn thế. Ông đã thay đổi sự nhận thức của thế giới về thời trang – từ vai trò trước đây của nó như một thú vui bí ẩn với một bộ tộc khét tiếng, đã trở thành mối quan tâm của tất cả mọi người, kể cả nam giới.
Những gì tôi đề cập đến là bằng chứng không chỉ cho những sáng tạo vĩ đại của ông, mà còn là năng khiếu kinh doanh đặc biệt, chắc chắn là do gen của cha ông ấy truyền lại. Ngày nay, khi những khía cạnh thương mại của các thương hiệu thời trang đều như nhau, nếu không muốn nói là quan trọng hơn sự sáng tạo, thật khó để có thể tưởng tượng được cách tiếp cận kinh doanh của ông vào thời đó đã mang tính cách mạng đến như nào. Ông đã thiết lập cỗ máy công khai trở thành khuôn mẫu cho tất cả những người theo đuổi, ông đã mở những cửa hàng ở New York và London, ông đã viết về cá nhân trên báo chí cùng với Jacques Fath (là người duy nhất có thể đối đầu với ông nếu như ông không chết trẻ), là người đầu tiên thực sự hiểu được giá trị của thị trường thương mại Mỹ. Trên thực tế, không giống những người khác, ông đã đưa thời trang cao cấp toàn cầu đến những nơi xa xôi như Cape Town và Caracas, tập hợp những khách hàng tầm cỡ của Eva Peron.
Đã có rất nhiều may mắn trong thành công của Christian Dior – ông đã là người đàn ông phù hợp, xuất hiện đúng nơi và đúng thời điểm. Ông đã trả lại sự quyến rũ và vẻ đẹp cho những phụ nữ bị ảnh hưởng trong chiến tranh, khiến tất cả những người phụ nữ có thể trở nên thời trang hơn. Ông đã được những người ngưỡng mộ đương thời như Balmain và Balenciaga, ngoại trừ Chanel (có thể đoán được rằng tâm hồn nhỏ bé của cô ấy ghen tị, không thể chịu đựng được với thành công của ông), và bị các nhà thiết kế khắp nơi sao chép.
Christian Dior qua đời trong một kỳ nghỉ ở Ý. Thế giới đã nói rằng đó là một cơn đau tim do thói quen ăn uống không lành mạnh của ông ấy gây ra. Mọi người đều biết ông là một người sành ăn, và nghiện đồ ngọt.
Công ty mà Dior tạo ra đang hướng đến cấu trúc cho một chặng đường dài, một công ty có thể sẽ không bao giờ chết. Nền tảng mà ông để lại rất rõ ràng đến mức mọi lý do để tin tưởng rằng “House of Dior” sẽ luôn ở đó như một biểu tượng của thời trang cao cấp ở Paris.
(BOF – The Business of Fashion)